Een plots verdwenen boek met 'liefdesplaatjes'

Laatste kwartier
Het was op een doordeweekse dag in het jaar 1965; het liep al tegen winkelsluitingstijd. Ik was even het portiek ingelopen om te zien hoe druk het nog buiten op straat was. Net voordat ik weer naar binnen stapte, zag ik dat een stander in de etalage bij de deur leeg was en daarom plaatste ik daar, tussen alle goedkope, antiquarische en veel aanbiedingsboeken, iets duurders: het eerste deel van een reeks van vier waarvan alle delen de titel Love's Picture Book droegen, en die reeds toen het forse bedrag van ƒ 24,50 per deel moesten opleveren. Dat bedrag werd niet alleen maar subjectief als erg hoog ervaren, maar had eveneens objectief voor vraagtekens moeten zorgen. Voor dat bedrag kon je toen bij ons in de zaak ook vijftig verschillende boeken — à raison van 49 cent per stuk — aanschaffen. Maar binnen al dan niet erg serieus bedoelde literatuur over klassieke kunsten kon men toentertijd heel wat meer erotisch gewaagde voorstellingen verhandelen dan zonder het epitheton ornans kunstzinnig. Fraai gedrukt waren die boeken wel, zij het van binnen uitsluitend in zwart/wit. Ze werden dan ook alleen maar door mannen gekocht; daarom mocht je er van uitgaan dat die er geheel andere bedoelingen mee hadden dan het ondergaan van een kunstbeleving. Toch bestond daarvoor een relatief redelijke belangstelling.

Bij het scheiden van de markt
Er was al geen klant meer in de winkel en ik maakte aanstalten al die handelingen te verrichten, welke gebruikelijk en noodzakelijk waren voordat ik de verlichting op de nachtstand schakelde en de zaak kon verlaten. Op het laatste moment kwam er toch nog een van de vaste klanten binnen, die uit één van zijn vaste categorieën een boek koos, maar mij, met dat exemplaar in de hand, naar een andere titel vroeg. Die was weliswaar voorradig, maar daarvoor moest ik toch even naar de opslag in een van de drie kamers achter de winkel. Het boek was heel snel gevonden, en de klant rekende af. Achter hem deed ik de winkeldeur van binnen op slot en verliet ik de zaak via de achterdeur omdat ik nog iets moest meenemen dat in het magazijn stond.

Verrassing
De volgende ochtend betrad ik de winkel via de voordeur en tijdens het omdraaien van de sleutel verbaasde mij de opnieuw lege stander in de etalage, direct naast de ingang. Na enig nadenken besloot ik dat het maar één ding kon betekenen: die laatste klant van de vorige dag moest het bewuste exempaar van Love's Picture Book wel hebben ingepikt. Dat zou ik hem te gelegener tijd nog wel even inpeperen. Maar de vaste cliënt was opeens minder trouw. Normaal gesproken kwam de man gemiddeld eens per week, maar plots liet hij zich niet meer zien. Na enige maanden kwam hij op een middag weer binnen, en — geheel in tegenstelling met zijn gewoonte — liep hij met ferme tred op mij af en begon hij direct te revelen. Daarna koos hij een boek voor een paar gulden en pakte hij zijn portemonnee om te kunnen afrekenen.
"Dat is dan twee vijfennegentig voor dit boek en nog vierentwintig vijftig voor het Love's Picture Book dat u toen uit de etalage heeft gepakt en meegenomen, de laatste keer dat u hier was en ik van achter een boek voor u heb opgehaald," meldde ik droogjes.
De overdonderde koper liep rood aan.
"Hoezo?" vroeg hij quasi verbijsterd. "Ik ben hier een tijd niet meer geweest, maar ik heb de laatste keer gewoon afgerekend."
"Ja," riposteerde ik. "Het gewone boek dat ik van achteren voor u heb opgehaald wel, maar dat dure Love's Picture Book dat u uit de etalage heeft meegenomen, is niet betaald."
De geduimschroefde riep woedend dat het zeker de laatste keer was geweest dat hij iets van mij had gekocht, en dat ik nog wel van zijn advocaat zou horen. "En uw vader ook!" bitste hij.
De man is niet alleen nooit meer in de winkel opgedoken; ik ben hem evenmin ergens weer tegengekomen. Maar een week of drie later lag er, op een ochtend toen ik de zaak binnenstapte, op de mat achter de voordeur, een bruine documenten-envelop met daarin het bewuste exemplaar van Love's Picture Book.